ေသမင္းတမန္ ရထားလမ္း – Death Railway

၁၉၄၂ ခုနွစ္ နိုဝင္ဘာလ မွ စတင္ ၍ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ က ေဖာက္လုပ္ ခဲ့ေသာ ယိုးဒယား – ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ႀကီးသည္ လူသား မ်ား စြာ အသက္ စေတး ခဲ့ရသည့္ အတြက္ ေသမင္းတမန္ ရထား လမ္း အျဖစ္ ထင္ရွား ခဲ့သည္။ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ ရာ တြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္း သား ၈၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္၊ မဟာမိတ္ တပ္သား ၁၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္ တို႔ အသက္ ဆံုးရံႈး ခဲ့ၾကသည္။ ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ ျပီးစီး သည့္ အထိမ္း အမွတ္ပြဲ ကို ၂၅ ေအာက္တိုဘာ ၁၉၄၃ တြင္ က်င္းပခဲ့သည္။
သံျဖဴဇရပ္ မွ ဘန္ေပါင္သို႕


ေသမင္း တမန္ ရထားလမ္း သည္ ျမန္မာျပည္ ဘက္ျခမ္း တြင္ သံျဖဴ ဇရပ္ ျမိဳ႕မွ စတင္ ခဲ့သည္။ ဘုရားသံုးဆူ ေတာင္ၾကား ကိုျဖတ္လ်က္ ယိုးဒယားနိုင္ငံ ဘန္ေပါင္ (Ban Pong) ျမိဳ႕သို႕ ေဖာက္လုပ္ ခဲ့သည္။ ဘန္ေပါင္ ရွိ ဘန္ေကာက္ – စကၤာပူ မီးရထားလမ္း နွင့္ ဆက္သြယ္ ရန္ ျဖစ္သည္။ မိုင္ ၂၅၀ ေက်ာ္ ရွည္လ်ား ျပီး လမ္း ခုလပ္ ေကြး ျမစ္ေပၚ ၌ တံတား တစ္စင္း ကိုလည္း တည္ေဆာက္ ခဲ့သည္။ တံတား ေဆာက္လုပ္ ရာ တြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမ်ား သာမက စစ္သံု႔ပန္း အျဖစ္ ဖမ္းဆီး ထားေသာ မဟာမိတ္ တပ္သား အမ်ား အျပား လည္း ပါဝင္ ခဲ့သည္။

တည္ေဆာက္ေရး ပစၥည္းမ်ား

ျဗိတိသွ် တို႔ ျမန္မာ နိုင္ငံမွ ဆုတ္ခြာ သြားသည့္ ၁၉၄၀ – ၄၁ ခုနွစ္ တြင္ သံလမ္း မိုင္ စုစုေပါင္း (၂၈၅၂) မိုင္ ရွိသည့္ အနက္ ဂ်ပန္ တို႕က သံလမ္း မိုင္ (၃၀ဝ) ခန္႔ ကို ျဖဳတ္ယူ ၍ ျမန္မာ – ယိုးဒယား မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ ရာ တြင္ အသံုးျပဳ ခဲ့ပါသည္။ သံလမ္း မိုင္ (၁၅၀) မိုင္ခန္႔ ကို ရန္ကုန္ နွင့္ ေတာင္ငူ အၾကား ေဒြးလမ္း မွ လည္းေကာင္း၊ က်န္ သံလမ္း (၁၅၀) မိုင္ခန္႔ ကို တံတားဦး – ျမင္းျခံ လမ္းပိုင္းနွင့္ အျခားလမ္း ပိုင္းမ်ားမွ လည္းေကာင္း ျဖဳတ္ယူ အသံုးျပဳ ခဲ့သည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား

ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ (၄) ရပ္ ရွိပါသည္။ ယင္း တို႕မွာ လက္ရွိ တိုက္ခိုက္ ေနေသာ မဟာ အာရွ စစ္ပြဲ ႀကီး တြင္ ဂ်ပန္ တို႔ ေအာင္နိုင္ေရး အတြက္ အထူး အေရးႀကီးေသာ လက္နက္ ခဲယမ္းမီး ေက်ာက္မ်ား ကို အျမန္ဆံုး သယ္ယူ ပို႕ေဆာင္ နိုင္ေရး၊ ျမန္မာ့ ထြက္ကုန္ ဝင္ကုန္ မ်ားကို အျမန္ ဆံုး သယ္ယူ ပို႕ေဆာင္ ေရာင္းဝယ္ နိုင္ေရး၊ ျမန္မာ နိုင္ငံ နွင့္ အျခား နိုင္ငံ မ်ား လြယ္ကူစြာ မဟာမိတ္ ခ်စ္ၾကည္မႈ ျပဳလုပ္ နိုင္ေရး၊ စစ္ဒဏ္ ေၾကာင့္ ျမန္မာ လူမ်ဳိးမ်ား ဆင္းရဲ က်ပ္တည္း လ်က္ ရွိရာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္ လုပ္ ျပီးစီး ပါက ျမန္မာ ျပည္ ခ်မ္းသာ လာေစေရး တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ယင္း ရည္ရြယ္ ခ်က္ မ်ား အတိုင္း အေကာင္ အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ နိုင္ရန္ အတြက္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ၏ အတြင္းဝန္ ဦးဘေစာ ဥကၠ႒ အျဖစ္ ပါဝင္ေသာ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ ေရး အ တြက္ အလုပ္ သမား စုေဆာင္း ေစာင့္ေရွာက္ ေရး အဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္း ခဲ့သည္။

အလုပ္သမား စုေဆာင္းေရး

ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ ေရး အတြက္ လိုအပ္သည့္ အလုပ္ သမားမ်ား ကို ရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ ေရး အဖြဲ႕က တိုက္ရိုက္ ေခၚယူ ငွါးရမ္းခဲ့ ၏။ ေရွးဦးစြာ အနီး ဝန္းက်င္ ေဒသမ်ား ၌ ရွာေဖြ စုေဆာင္း ခဲ့ေသာ္ လည္း မလံုေလာက္ သျဖင့္ ၁၉၄၂ ခု ဒီဇင္ဘာ လ လယ္ခန္႔ တြင္ ယာယီ ျမန္မာ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရံုးသို႔ အကူ အညီ ေတာင္းခံ ရေတာ့ သည္။ သို႔ုျဖင့္ ျမန္မာ အစိုးရ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ရံုး မွ ၁၈ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၄၂ တြင္ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ ရန္ ေခြ်းနွင့္ ရင္းရ သည့္ အလုပ္ သမား တပ္ ႀကီး တည္ေထာင္ မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာ ခဲ့သည္။ ယင္း ေၾကညာ ခ်က္ တြင္ အလုပ္ သမား အင္အား ၂၀ဝ၀ဝ ခန္႔ လိုအပ္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အလုပ္ သမားမ်ား ရရွိမည့္ လစာ၊ ေနအိမ္၊ ေဆးဝါး စသည့္ အခြင့္ အေရးမ်ား ကို ေဖာ္ျပ ထားျပီး အလုပ္ သမား တပ္ သို႔ ဝင္ေရာက္ ၾကရန္ နွိုးေဆာ္ ထားပါသည္။

အခက္ အခဲမ်ား

အလုပ္သမား စုေဆာင္း ရာ ၌ ေတာင္ငူ၊ အင္းစိန္၊ ဟသၤာတ၊ ပုသိမ္၊ ထားဝယ္၊ ျမိတ္၊ ေမာ္လျမိဳင္၊ သထံု၊ ပဲခူး နယ္မ်ားမွ စုေဆာင္း ခဲ့ၾကရာ ၁၉၄၃ ခု ေဖေဖာ္ဝါရီ လ အထိ ၁၃၉၅၀ ဦး သာ စုေဆာင္း နိုင္ခဲ့ သည္။ သို႔ ျဖစ္၍ လ်ာထားခ်က္ ၏ တစ္ဝက္မွ် သာ ရရွိ ခဲ့ပါသည္။ စုေဆာင္း ရရွိ ထား သူမ်ား ထဲမွ လမ္းခု လပ္ တြင္ ထြက္ေျပး သြားၾက သူမ်ား မွာလည္း မနည္း လွေပ။ အလုပ္ သမား ရရွိရန္ ခက္ခဲ ေသာ္ လည္း လမ္းေဖာက္ လုပ္ေရး ကိစၥမွာ အခ်ိန္မီ ေဆာင္ရြက္ ရမည့္ လုပ္ငန္း ျဖစ္ေနသည္။ သို႔ျဖင့္ အမွတ္ ၁၅ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ က နည္းလမ္း ရွာ ေဖြ ရ ေတာ့ သည္။

လုပ္အားေပး အဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းေရး

ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ သည္ ယခင္ အလုပ္ သမား စုေဆာင္းေရး နည္းလမ္း ကို ဖ်က္သိမ္း ကာ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္ လုပ္ေရး တပ္ဖြဲ႕ဝင္ မ်ား၊ စစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဦးစီး ဌာန နွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရံုး တို႔ မွ သက္ဆိုင္ရာ အရာရွိ မ်ား ကို ဖိတ္ေခၚ ကာ ၁ မတ္ ၁၉၄၃ တြင္ လုပ္အားေပး အဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းေရး ကို ေဆြးေႏြ ခဲ့ၾက သည္။ ထို႔ေနာက္ မတ္လ (၂) ရက္ေန႔ တြင္ ဂ်ပန္ အမွတ္ ၁၅ တပ္မေတာ္ ၏ တစ္ခ်က္ လႊတ္ အမိန႔္ ျဖင့္ ယိုးဒယား ျမန္မာ ဆက္သြယ္ ေရး မီးရထား လမ္း ေဖာက္ လုပ္ေရး အတြက္ လုပ္အား ေပး အဖြဲ႕မ်ား ဖြဲ႕စည္း ေရး နွင့္ ပို႔ေဆာင္ေရး အစီအစဥ္ ကို ခ်မွတ္ လိုက္ပါသည္။

ေခၽြးတပ္

၉ မတ္ ၁၉၄၃ တြင္ ဂ်ပန္ စစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဌာန ၏ သေဘာ တူညီခ်က္ ျဖင့္ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ လိုအပ္ မည့္ ျမန္မာ အလုပ္ သမား ၃၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္ ကို စတင္ စုေဆာင္း ပါသည္။ ဗမာ့ ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ သည္ ေသြးတပ္ (Blood Army) ျဖစ္ သျဖင့္ မီးရထား လမ္း အလုပ္ သမား တပ္ႀကီး ကို ေခြ်းတပ္ (Sweat Army) ဟု ေခၚ ဆို ၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္း တြင္ ဗမာ့ လက္ရံုး တပ္မေတာ္ ဟု ေျပာင္းလဲ ေခၚဆို ခဲ့၏။ နယ္ေျမ အလိုက္ ေခြ်းတပ္ အလုပ္ သမားမ်ား စုေဆာင္း ေရး ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ ျဖစ္ေသာ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး နွင့္ ဆည္ေျမာင္း ဌာန ဝန္ႀကီး က ခရိုင္ အသီးသီး မွ အေရးပိုင္ (ခရိုင္ဝန္) မ်ားကို စုေဆာင္းေရး အရာရွိ အျဖစ္ ခန္႔အပ္ျပီး နယ္ပိုင္၊ ျမိဳ႕ပိုင္၊ သူႀကီး တို႔မွ တစ္ဆင့္ စုေဆာင္း ခဲ့သည္။ တို႕ဗမာ ဆင္းရဲသား အစည္း အရံုး ကိုလည္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ေစခဲ့ သည္။ လုပ္အား ေပး အလုပ္ သမား တစ္ဦး လွ်င္ ရွာ ေဖြ စုေဆာင္း စရိတ္ ၁၇ က်ပ္နႈန္း ျဖင့္ စရိတ္ က်ပ္ နွစ္သိန္း တစ္ေသာင္း ကို စစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဦးစီး ဌာန က ခရိုင္ မ်ား သို႕ေပးခဲ့ သည္။ ေခြ်းတပ္ အလုပ္ သမား တို႔ ၏ လစာေငြ ကိုမူ တစ္လ ၃၀ က်ပ္ သတ္မွတ္ ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေလေၾကာင္း ဗံုး ဒဏ္ၾကား မွ စုေဆာင္း ရသျဖင့္ ထင္ သေလာက္ ခရီး မေရာက္ ခဲ့ေပ။

စုေဆာင္း ရရွိသူမ်ား

အလုပ္သမား နည္းပါး မႈၾကား မွ ကာလ တို အတြင္း အလုပ္ သမား ၃၂၂၀၄ ဦး စုေဆာင္း ရရွိ ခဲ့ရာ ပထမ သုတ္ အျဖစ္ စတင္ ပို႔ လိုက္သည္။ သို႔ေသာ္ ထြက္ေျပး သူမ်ား ေၾကာင့္ တစ္စတစ္စ ေလ်ာ့ပါး လာခဲ့ရာ ေမလ ၆ ရက္ေန႔ တြင္ ျမန္မာ အစိုးရ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ က အမွတ္ ၁၅ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ စစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဦးစီး ဌာန နွင့္ ညွိနွိုင္းကာ အလုပ္သမား ၂၁၀ဝ၀ ေက်ာ္ ထပ္မံ ေခၚယူရန္ ျပင္ဆင္ ရျပန္ ပါသည္။ ပထမ အႀကိမ္ စုေဆာင္း စဥ္ က ခရိုင္ ကိုးခု သတ္မွတ္ ရွာေဖြ စုေဆာင္း ခဲ့ရာ ဒုတိယ အႀကိမ္ အတြက္ ေက်ာက္ဆည္၊ မအူပင္၊ မင္းဘူး၊ ပခုကၠဴ၊ သရက္ ငါးခရိုင္ ကို ထပ္မံ တိုးခ်ဲ႕ ရွာေဖြ စုေဆာင္း ခဲ့သည္။ စုေဆာင္းေရး အရာရွိ ဦးေရ ကိုလည္း ယခင္ က အလုပ္ သမား တစ္ေထာင္ အတြက္ တစ္ဦး က်ထား ရွိရာမွ ဒုတိယ အႀကိမ္ စုေဆာင္း စဥ္ တစ္ရာ လွ်င္ တစ္ဦးနႈန္း ေျပာင္းလဲ ထားရွိ ခဲ့သည္။ သို႔ျဖင့္ ၁၇၆၁၅ ဦး ထပ္မံ စုေဆာင္း နိုင္ခဲ့ ေလသည္။

တတိယ အႀကိမ္

မိုးတြင္း ကာလ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ရာ တြင္ ငွက္ဖ်ား ေရာဂါ၊ ဝမ္း ေရာဂါ ျဖစ္ပြား မႈမ်ား ေၾကာင့္ တစ္ ဦးခ်င္း ျဖစ္ေစ၊ အဖြဲ႕လိုက္ ျဖစ္ေစ ထြက္ေျပး မႈမ်ား ရွိ ေနရာ အမွတ္ ၁၅ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ မွ ေတာင္း ဆို ၍ ၁၉၄၃ ခု ဇူလိုင္ လ တြင္ အလုပ္ သမား ၂၀ဝ၀ဝ ထပ္မံ စုေဆာင္း ေပး ရျပန္ ပါသည္။ ဤတစ္ ႀကိမ္ တြင္ ေရႊဘို၊ ကသာ နွင့္ မံုရြာ ခရိုင္ မ်ား ကို ဦးတည္ စုေဆာင္း ၏။ တတိယ အႀကိမ္ စုေဆာင္း ရာတြင္ အလုပ္ သမား အင္အား ၂၁၀၆၉ ဦး ထပ္မံ စုေဆာင္း ရရွိခဲ့သည္။

ေဟးဟိုးတပ္

ေဟးဟိုးတပ္ (Heiho) ေခၚ မ်ဳိးခ်စ္ တက္ လူငယ္ မ်ား အဖြဲ႕ ကို ျမန္မာ နိုင္ငံ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ ဌာနခ်ဳပ္ ၌ ဖြဲ႕စည္း ထား ရွိပါသည္။ ၂၀ ဧျပီ ၁၉၄၃ တြင္ ေဟးဟိုး တပ္ သို႔ မ်ဳိးခ်စ္ လူငယ္မ်ား ဝင္ေရာက္ ၾကရန္ ျမန္မာ့ အလင္း သတင္းစာ မွ ေဖာ္ျပ ခဲ့သည္။ ယင္း တပ္မွာ အရံ တပ္ ဖြဲ႕ တစ္ခု ျဖစ္ျပီး ေခြ်း တပ္သား အလုပ္ သမား မ်ား စုေဆာင္းရာ ၌ အဓိက ေနရာ မွ ပါဝင္ ခဲ့သည္။

သံျဖဴဇရပ္ စစ္သခၤ်ဳိင္း

သံျဖဴဇရပ္ ျမိဳ႕ အနီး တြင္ ေသမင္း တမန္ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ ခဲ့ျခင္း အထိမ္း အမွတ္ အျဖစ္ ျပ တိုက္ နွင့္ မဟာမိတ္ စစ္သခၤ်ဳိင္း တို႔ တည္ရွိ ပါသည္။ စစ္သခၤ်ဳိင္း မွာ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ အတြင္း က က်ဆံုး ခဲ့သည့္ အဂၤလိပ္၊ ကေနဒါ၊ ၾသစေၾတးလ်၊ နယူးဇီလန္၊ အိႏၵိယ၊ ျမန္မာ၊ မေလးရွား၊ နယ္သာလန္ စသည့္ နိုင္ငံ မ်ား မွ စစ္သည္ ၃၆၁၇ ဦး အတြက္ အရိုးျပာ မ်ား ကို ျမဴပ္နွံ ထားျခင္း ျဖစ္ သည္။ ယင္း စစ္သခၤ်ဳိင္း ကို ၁၈ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၄၆ က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း နွင့္ ဘုရင္ခံ ဆာဟူး ဘတ္ရန္႔ တို႔ လာ ေရာက္ ဖြင့္လွစ္ ေပးခဲ့သည္။

ဝတၳဳ ရုပ္ရွင္

စာေရး ဆရာႀကီး ေမာင္ထင္ ၏ ငဘ ဝတၳဳ သည္ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ ေရး အတြက္ ေခြ်းတပ္ နွင့္ အတူပါ သြားသူ ေတာင္သူ လယ္သမား တစ္ဦး ၏ ဘဝကို သရုပ္ေဖာ္ ထား ေသာ ဝတၳဳ ဇာတ္လမ္း ျဖစ္ပါ သည္။ ဤ ဇာတ္လမ္း ကိုပင္ တစ္ေခတ္ တစ္ခါ က ျပည္သူ႕ အသဲစြဲ မင္းသား ေရႊဘ က ငဘ အျဖစ္ သရုပ္ေဆာင္ ရိုက္ကူး ခဲ့သည္။ နာမည္ ေက်ာ္ A Bridge on the River Kwei ရုပ္ရွင္ ဇာတ္ကား မွာ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ အတြင္း ေသမင္း တမန္ မီးရထား လမ္း ရွိ ေကြးျမစ္ တံတား ေပၚ မွ ဇာတ္လမ္း တစ္ပုဒ္ ကို အေျခခံ ရိုက္ကူး ထားျခင္း ျဖစ္သည္။

ကိုးကား

ဂ်ပန္စစ္ အုပ္ခ်ုပ္ေရးေခတ္ ျမန္မာနိုင္ငံ (မစၥတာအိုးနိုတိုးရု)
ဂ်ပန္ေခတ္ရက္စြဲသမိုင္း (လက္နွိပ္စက္မူ)
The Express Times