စကားႀကီး(၁၀)မ်ိဳး၊ စကားအဂၤါ (၁၀)ပါး

ျမန္မာမႈ နယ္ပယ္တြင္ စကားအရာ၌ ကၽြမ္းက်င္လိမၼာ၍ ထိေရာက္မႈ ရွိေစရန္ စကားေျပာနည္း ဆယ္မ်ိဳး သတ္မွတ္ထား၏။
1 ေရကူးညာတင္ ေျပာနည္း
2 ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး ေျပာနည္း
3 ေရစီးေဖာင္ဆန္ေျပာနည္း
4 အိုးတန္ဆန္ခတ္ ေျပာနည္း
5 ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႕ ေျပာနည္း
6 ဆင္ေဝွ႔ရန္ေရွာင္ ေျပာနည္း
7 ေတာင္သူ ယာခုတ္ ေျပာနည္း
8 ၾကက္ဆုတ္ခြပ္ပစ္ ေျပာနည္း
9 ေရစစ္ကရားေျပာနည္း
10 ခက္တင္ေမာင္းနင္း ေျပာနည္း
(၁) ေရကူးညာတင္ ေျပာနည္း


ျမစ္တစ္ဘက္မွ အျခားတစ္ဘက္သို႔ ကူးသည့္အခါ ျမစ္ညာဘက္မွ စ၍ ကူးမွသာ လိုရာသို႔ ေရာက္သလို စကားေျပာသည့္အခါလည္း လုိရာသို႔ေရာက္ေအာင္ အထက္က တင္ကူး၍ ေျပာနည္းကို ဆိုလိုသည္။
(၂) ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး ေျပာနည္း
ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး ေျပာနည္း စပါးရိတ္သည့္အခါ တစ္ႏိုင္စာ ေကာက္ပင္အခ်ိဳ႕ကို လက္တစ္ဖက္ျဖင့္ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ဆုပ္ကိုင္ၿပီးမွ အျခားတစ္ဖက္က တံစဥ္ျဖင့္ ပင္ရင္းမွ ရိတ္ျဖတ္ရသလို စကားေျပာသည့္အခါလည္း တစ္ဖက္လူ၏စကား သိမ္းႀကံဳး ဖမ္းယူၿပီးမွ အေျခအျမစ္ကို ကိုင္၍ ေျပာနည္းသည္ ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး ေျပာနည္း ျဖစ္သည္။
(၃) ေရစီးေဖာင္ဆန္ေျပာနည္း
အညာဆန္ေဖာင္ႀကီးသည္လိုအပ္သမွ်ကို တင္ေဆာင္၍ ျဖည္းညင္းစြာ ဆန္တက္သျဖင့္ လိုရာခရီးကို ေရာက္သလို စကားအရာတြင္လည္း ဥပမာ ၊ ဥပေမယ်တို႔ျဖင့္ ျဖည္းညင္းစြာ လိုရာေရာက္ေအာင္ ေျပာျခင္း ျဖစ္သည္။
(၄) အိုးတန္ဆန္ခတ္ ေျပာနည္း
ထမင္းခ်က္ရာတြင္ သူ႕အိုးႏွင့္သူ႕ဆန္ တန္ရံု အေနေတာ္ထည့္ ခ်က္မွ ႏူးနပ္စြာ စားသံုးရသလို စကားကို မယုတ္မလြန္ႏွင့္
လိုရာေရာက္ေအာင္ ေျပာျခင္း ျဖစ္သည္။
(၅) ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႕ ေျပာနည္း
ဆီဆံုထဲတြင္ ႏွမ္းသို႔မဟုတ္ ေျမပဲထည့္၍ က်ည္ေပြ႕ျဖင့္ အထပ္ထပ္ ပြတ္မွ ဆီထြက္သကဲ့သို႔ ကိုယ့္စကား ေအာင္ျမင္ေအာင္ အထပ္ထပ္ေျပာျခင္းမ်ိဳးကို ေခၚသည္။
(၆)ဆင္ေဝွ႔ရန္ေရွာင္ ေျပာနည္း
ဆင္အလိုက္ခံရသည့္အခါ လြတ္ရာေရွာင္ေျပးလွ်င္ ဆင္ေဝွ႔မည့္ ရန္မွ လြတ္ႏိုင္သကဲ့သို႔ စကားအရာတြင္လည္း ေဘးအႏၱရာယ္ ျဖစ္မည့္ စကားကို ေရွာင္လႊဲ ေျပာဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။
(၇)ေတာင္သူ ယာခုတ္ ေျပာနည္း
ေတာင္သူတို႔သည္ ေတာင္ယာခုတ္သည့္အခါ ေရွးဦးစြာ ခ်ံဳကေလးမ်ားကို အရင္ရွင္းၿပီးမွ သစ္ပင္ႀကီးမ်ားကို ရွင္းသကဲ့သို႔ စကားအရာတြင္လည္း စကားငယ္မ်ားကို ဦးစြာ ေျပာၿပီးမွ စကားႀကီးမ်ား ေျပာျခင္းျဖင့္ အႏိုင္ယူေသာနည္း ျဖစ္သည္။
(၈)ၾကက္ဆုတ္ခြပ္ပစ္ ေျပာနည္း
ၾကက္ခြပ္မည္ျပဳေသာအခါ ေနာက္ဆုတ္ဟန္ျပဳၿပီးမွ စီး၍ တကယ္ခြပ္သလို စကားအရာတြင္လည္း သူ႕အလိုကို ဦးစြာလိုက္၍ ေျပာၿပီးမွ စီးသာေသာအခါ စီး၍ ေျပာျခင္းျဖစ္သည္။ ေရစစ္ကရားေျပာနည္း ေရစစ္ေသာ ဓမၼကရိုဏ္ကို ေရတြင္ႏွစ္၍ ေရျပည့္လွ်င္ အေပါက္ကို လက္ႏွင့္ပိတ္၍ ယူပါက ေရမထြက္ႏိုင္သကဲ့သို႔ တစ္ဘက္လူ၏ စကား ပိတ္မိေအာင္ ဖိ၍ ေျပာျခင္းကို ေခၚသည္။
(၉)ခက္တင္ေမာင္းနင္း ေျပာနည္း
သူ႕စကားကို ဟုတ္၏လည္း မဆို ၊ မဟုတ္ဟုလည္း မျငင္းပဲ မတင္မက် ေျပာေသာ စကားကို ေခၚသည္။
စကားအဂၤါ (၁၀)ပါး
ေအာင္ျမင္ျခင္းသည္ လူအခ်င္းခ်င္း ေျပျပစ္စြာ ဆက္သြယ္ႏိုင္ျခင္းေပၚတြင္ အေျခတည္ပါသည္။ ေအာင္ျမင္လိုသူမ်ားသည္ စကားအဂၤါ အခ်က္ (၁၀) ခ်က္ ကို ေသေသခ်ာခ်ာေလ့လာၿပီး မိမိကိုယ္ကို ေလးက်င့္ ေပးသင့္ၾကရပါမည္. . . .
(၁)အခ်ိန္ကို ေလ့လာ၍ ေျပာဆိုျခင္း။
(၂)မွန္ေသာစကားကိုသာ ေျပာဆိုျခင္း။
(၃)အေၾကာင္းႏွင့္အက်ိဳး ခိုင္လံုေသာစကား (တရားအားေလ်ာ္ေသာ စကား) ကိုေျပာဆိုျခင္း။
(၄)အက်ိဳးရွိမည့္ စကားကိုသာ ေျပာဆိုျခင္း။ (၅)ခ်စ္ခင္ဖြယ္ေကာင္းေအာင္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၆)ျပံဳးရႊင္စြာ စကားေျပာတတ္ျခင္း။
(၇)စကားေျပာဆိုရာတြင္ ခ်င့္ခ်ိန္၍ ေျပာဆိုျခင္း။
(၈)စကားေျပာဆိုရာတြင္ မေႏွးလြန္း မျမန္လြန္ဘဲ ေအးေဆးစြာေျပာဆိုျခင္း။
(၉)စကားအသံုးအႏႈန္းကို မွန္ကန္စြာႏွင့္ ယဥ္ေက်းစြာေျပာဆိုျခင္း။
(၁၀)စကားေျပာဆိုရာတြင္ ဗလံုးဗေထြး မေျပာဘဲ (၁၁)ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ ေျပာဆိုျခင္း။
အထက္ပါ စကားၾကီး (၁၀)ခြန္း ၊ စကားအဂၤါ (၁၀)ႏွင့္ျပည့္စံုတတ္ကြ်မ္းပါက ႏွစ္လိုဖြယ္ ေအာင္ျမင္ေၾကာင္း စကားေျပာတတ္သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာမွာ အေသအခ်ာပင္ျဖစ္ပါသည္။